Sa baybayin ng Bulacan, may isang komunidad na minsan nang naging masigla at puno ng sigla—ang Sitio Pariahan. Noong una, ito’y lugar ng mga palaisdaan, asin, at mga taong ang buhay ay umiikot sa lupaing pinagyayaman nila. Subalit ngayon, tinatawag na itong “Isla na Walang Lupa.” Ano nga ba ang nangyari sa bayang ito? Bakit unti-unting naglaho ang kanilang tinubuang lupa?

Ang Buhay Noon sa Sitio Pariahan

Ang Sitio Pariahan ay dating puno ng buhay. Mayroon silang simbahan at paaralan na nagsilbing sentro ng komunidad. Isa sa mga mahalagang institusyon dito ay ang Taliptip Elementary School, kung saan ang kabataan ng komunidad ay natutong magbasa, magsulat, at mangarap para sa kanilang kinabukasan.

Sa paligid nito ay mga pilapil na nagsilbing daanan papunta sa mga palaisdaan, kung saan abala ang mga residente sa pangingisda at paggawa ng asin. Ang lugar na ito ay kilala na bago pa man dumating ang mga Kastila, isang mahalagang daungan ng kalakalan.

Sa bawat pista, ang estatwa ng kanilang patronang si Santa Cruz ang sentro ng selebrasyon. Ito ang nagbigay ng lakas at pagkakaisa sa buong komunidad. Ngunit ang siglang ito ay unti-unting nawala nang magsimulang lumubog ang lupa.

Ang Unti-unting Paglubog

Hindi isang salik lamang ang dahilan ng paglaho ng Sitio Pariahan. Ang bawat pagbaha at pagbagsak ng lupa ay may kani-kaniyang pinagmulan.

Mga Bagyo at Natural na Sakuna
Taong 2011, dumaan ang bagyong Pedring at nagdulot ng malawakang pinsala sa komunidad. Ang malalakas na alon ay tumangay sa kanilang mga tahanan—at maging sa estatwa ng Santa Cruz. Marami ang naniniwala na ang pagkawala ng estatwa ang siyang nagdulot ng kanilang tila “pagbagsak.”

Pagbagsak ng Lupa at Pagtaas ng Dagat
Ayon sa mga eksperto, ang pangunahing dahilan ng pagkalubog ng Sitio Pariahan ay ang tinatawag na “ground subsidence” o pagbagsak ng lupa. Ang sobrang pagkuha ng tubig sa ilalim ng lupa ang siyang dahilan nito. Kada taon, bumabagsak ang lupa ng apat hanggang limang sentimetro, at kasabay nito ang pagtaas ng lebel ng dagat dahil sa pagbabago ng klima. Ang dating tuyo at maunlad na lupain ay unti-unting napuno ng tubig.

Proyektong Reklamasyon
Pinaniniwalaan din ng mga residente na ang mga proyektong reklamasyon, tulad ng Dagat-Dagatan, ay nakaapekto sa daloy ng tubig, na nagpalubha sa pagbaha. Ang ilan ay nagsasabing ang pagpalalim ng kanilang mga palaisdaan ay nagdulot din ng pagbagsak ng kanilang lupa.

Ang Buhay Ngayon sa Isla

Sa kasalukuyan, halos 30 pamilya na lang ang natitira sa Sitio Pariahan. Ang dating mga daanan ay napalitan ng tubig. Ang mga bangka ang kanilang pangunahing transportasyon. Bagamat ang pangingisda ang nananatiling hanapbuhay, mas kakaunti na ang nahuhuli kumpara noon.

Ang Taliptip Elementary School, na dati’y puno ng ingay ng mga batang nag-aaral, ay isa na lamang alaala. Tuluyan na itong nilamon ng tubig, kasabay ng iba pang istruktura sa komunidad. Upang makakuha ng malinis na tubig, kailangan nilang maglayag papunta sa mainland. Ang buhay ay hindi na tulad ng dati—mabigat, mapanganib, at puno ng pangamba.

Ang Nawalang Pag-asa

Ang pagkawala ng estatwa ng Santa Cruz ay nag-iwan ng malaking sugat sa puso ng komunidad. Naniniwala ang marami na ang estatwang ito ang nagbibigay ng proteksyon sa kanila. Bagamat may ipinalit na bagong mga estatwa, tila naglaho na rin ang dating lakas ng kanilang pananampalataya.

Ang Kinabukasan ng Sitio Pariahan

Ang natitirang lupain ng Sitio Pariahan ay bahagi na ngayon ng isang 2,000-ektaryang proyekto para sa New Manila International Airport. Ang San Miguel Corporation ang bumili ng lupa, at alam ng mga residente na malapit na silang lisanin ang lugar. Hiniling nila na mailipat sila sa mas maayos na lugar kung saan maaari silang mamuhay nang ligtas.

Ngunit ang proyektong ito ay may mga panganib. Ayon sa mga eksperto, ang reklamasyon ay maaaring magdulot ng “liquefaction”—isang kondisyon kung saan ang lupa ay nagiging parang likido sa panahon ng lindol. Ito’y maaaring magdulot ng mas malaking sakuna.

Aral at Pag-asa

Ang kwento ng Sitio Pariahan ay isang paalala ng kahinaan ng mga baybaying komunidad sa harap ng kalikasan at hindi napapanatiling gawi ng tao. Ang kanilang karanasan ay isang babala tungkol sa epekto ng pagbabago ng klima at labis na pagkuha ng yaman mula sa kalikasan.

Ngunit higit pa rito, ito rin ay kwento ng panawagan—isang panawagan para sa mas makatarungan at makataong solusyon. Ang mga solusyon ay nasa ating mga kamay. Panahon na upang pakinggan natin ang kwento ng Sitio Pariahan at kumilos bago pa tuluyang lamunin ng dagat ang mga komunidad na ating minamahal.